Ondernemen op de universiteit

Ik ben zelf een van de zogenaamde pioniers van het Venture Lab Humanities en ben dus allesbehalve onbevooroordeeld, maar ik vind dit een heel legitieme vraag. Hoe ver mag een universiteit gaan om te investeren in studenten, zodat zij zich kunnen ontwikkelen als ondernemer?

Stevige kritiek op het Lab kwam van de Humanities Rally die het had over ‘geesteswetenschappers die moeten leren een bedrijfje op te zetten om de Geesteswetenschappen vanuit zichzelf aan de markt over te leveren’. Dat je geld verdient met je kennis lijkt me echter geen enkel probleem en onder ‘ondernemen’ versta ik ook het oprichten van een stichting, een school of een platform voor wetenschappelijke publicaties, of bijvoorbeeld freelancejournalist worden. Winst maken en de maatschappij een stukje mooier maken gaat wat mij betreft vaak hand in hand. Dit is wat in Tegenlicht zo mooi ‘de betekeniseconomie’ genoemd werd. Ik vind het kritiek die getuigt van weinig interesse in wat ondernemerschap daadwerkelijk inhoudt en uitgaat van een dikke ondernemer in een krijtstreeppak en een sigaar in z’n mond die alleen maar uit is op winst.

Kritisch denken en integer handelen stopt niet zodra de eerste factuur de deur uit is. Sterker nog: de vrijheid die ondernemerschap meebrengt zorgt er juist voor dat men zich kan ontwikkelen als onafhankelijke vrije denker die zelfontplooiing hoog in het vaandel heeft staan. Is het niet eerder een doodzonde als een psycholoog zijn talent inzet om mensen zoveel mogelijk spullen te laten kopen of een wiskundige om algoritmes te ontwikkelen waardoor bedrijven straks alles van ons weten? Dat zijn vaak mensen in loondienst. Moeten we dan soms helemaal stoppen om toe te staan dat mensen na de universiteit gaan werken?

Natuurlijk niet, en ik denk dat een Venture Lab binnen de universiteit een belangrijke rol speelt in het type ondernemer dat straks de markt opgaat. Ik vind het gegeven dat de Geesteswetenschappen als uitgangspunt worden gebruikt, en niet alleen een goed idee waarmee je veel geld kan verdienen, een meerwaarde hebben, omdat er zo echt iets gedaan wordt met al die waardevolle kennis. Ik zie om me heen startende ondernemers die bezig zijn om kunstenaars aan opdrachten te helpen, die verschillende mensen met elkaar willen verbinden, die het onderwijs willen verbeteren. Het is alleen ontzettend moeilijk om daar een verdienmodel bij te bedenken en daar is zo’n Venture Lab een prachtig instrument voor. Moet een universiteit daar geld voor vrijmaken? Dat is een vraag die ik niet meteen met ‘ja’ kan beantwoorden, maar ik heb wel een oplossing. Ik ben tenslotte ondernemer.

Ik heb in de eerste weken op het Lab al zoveel kruisbestuiving gezien dat ik heel mooie dingen verwacht. En als al die ondernemingen straks lekker lopen en een percentage van hun winst terugstorten aan het Lab, heeft dat meteen ook een mooi eigen verdienmodel. Geen geld meer van de UvA, maar wel kennis en expertise van de universiteit en een plek om elkaar te ontmoeten, van elkaar te leren en elkaar te inspireren, want daar is het ons om te doen.