Recensie: jongens zijn slimmer dan meisjes

Jongens zijn slimmer dan meisjes is een handzaam boekje van zo'n 140 pagina's, waarin 36 onderwijsmythes ontkracht worden en waarin enkele opvattingen over leren en onderwijs worden beschreven die wel ondersteund worden door wetenschappelijk bewijs. Een mythe beslaat slechts twee à drie pagina's, waardoor het een prettig boekje is voor op het nachtkastje, als wc-lectuur of voor even tussendoor.

Die korte hoofdstukjes zijn meteen een risico voor de nuance over sommige "mythes", was onze conclusie tijdens onze bespreking. Het is natuurlijk even schrikken als je beweringen over onderwijs en leren waar je al jaren achter staat ontkracht ziet worden: leerstijlen, de leerpiramide, het positieve effect van kleinere klassen, slik. Dat kleine klassen geen positief effect zouden hebben, ligt genuanceerder, maar het lijkt bewezen dat een goede leraar meer effect heeft op de kwaliteit van het onderwijs dan de grootte van de klas, aldus De Bruyckere en Hulshof. Dat betekent dus niet dat een goede leraar én een kleinere klas niet een nog positiever effect kan hebben, lijkt me.

Men gaat wat vaker iets te kort door de bocht, bijvoorbeeld bij mythes als 'Jongens hebben er baat bij als ze vaker les krijgen van een man' of 'Als je niet heel jong een taal leert, verlies je het vermogen de taal te leren'. Het is inderdaad niet bewezen dat jongens beter léren als ze les krijgen van een man, maar er wordt niet gerept over een eventueel effect op andere vlakken dan het cognitieve. Wat zijn bijvoorbeeld de effecten op psychosociaal vlak? De mythe over jong een taal leren wordt ontkracht door te melden dat het op latere leeftijd moeilijker wordt, maar niet onmogelijk. Dat lijkt me een feit, maar als je een taal tot in de puntjes wilt beheersen, moet je vroeg beginnen, anders zul je iets als een goede uitspraak niet meer onder de knie krijgen. De uitspraak zou volgens mij dus ineens wel kloppen als er stond 'verlies je het vermogen om een taal perfect te leren'. Door een stelling ongenuanceerd te formuleren, is het wel heel makkelijk om hem weg te zetten als mythe.

Gelukkig bevat het boek voor het grootste deel mythes die velen zullen herkennen als mythes en voelen we ons dus vooral gesteund. 'Als je alles kunt opzoeken, is kennis onbelangrijk', 'We zijn goed in multitasken', 'Nieuwe technologie zorgt voor een revolutie in het onderwijs', 'Je kunt schoolresultaten van andere landen met elkaar vergelijken' of 'Zittenblijven heeft een positief effect op leren'. Ooit waren we er zo van overtuigd, maar inmiddels blijken de mythes ingehaald te zijn door de feiten, en gelukkig maar.

Maar hoe doe ik het dan wel goed? Het is fijn dat er na ieder hoofdstuk wat zaken genoemd worden die wel zijn bewezen door de wetenschap: het belang van goede feedback (≠ hetzelfde als een cijfer), van concrete voorbeelden en van afwisseling bijvoorbeeld.

Jongens zijn slimmer dan meisjes is al met al een prettig boekje waarin je in korte tijd kennismaakt met heel veel onderwijsmythes. Door de beknoptheid en soms het gebrek aan nuance is het volgens mij geschikter voor mensen zonder onderwijsachtergrond die wel een mening hebben over hoe het beter moet (in Nederland al zo'n zestien miljoen mensen, schat ik), dan voor mensen met die achtergrond. Zelf heb ik toch behoefte aan iets meer verdieping. Het kort-door-de-bocht-karakter van sommige beweringen brengt het risico met zich mee dat mensen de mythes waar ze wel in geloven toch in stand zullen houden. Ik maak me hier zelf ook schuldig aan. Toch heeft dit boek me aan het denken gezet en bedenk ik me nog een keer voor ik die leerpiramide weer opgoogle in de klas.

Jongens zijn slimmer dan meisjes en andere mythes over leren en onderwijs is geschreven door Pedro de Bruyckere en Casper Hulshof en uitgegeven bij LannooCampus. Het heeft 140 pagina’s en kost € 19,99.